Pacyfikacja Woli Zarczyckiej 20 czerwca 1943 r.
W dniu 20 czerwca 1943 r. w Woli Zarczyckiej została przeprowadzona pacyfikacja wsi przez hitlerowskiego okupanta. Główną przyczyną owej pacyfikacji stał się udział oddziałów AK z Woli Zarczyckiej w różnych okolicznych akcjach partyzanckich.Pacyfikacja została poprzedzona przygotowaniem listy, na której znalazły się nazwiska mieszkańców przeznaczonych na: wypuszczenie na wolność, rozstrzelanie, jak również wywiezienie do obozów i więzień. Lista ta została sporządzona przez Jana Kiełbowicza- ówczesnego sołtysa, Dominika Smycza – sklepikarza, Sarzyńskiego Macieja – właściciela knajpy oraz gajowego Millera. Wywiad placówki AK snuł domysły dotyczące przygotowywanej akcji, lecz z braku wystarczających dowodów nikogo nie ostrzeżono.W kierunku Woli skierowane zostały samochody z gestapowcami z Jarosławia, żandarmerii z Leżajska i specjalnego oddziału egzekucyjnego z Rzeszowa. Cała akcja hitlerowskiego okupanta rozpoczęła się porą nocną, kiedy to Wola Zarczycka, z wyjątkiem przysiółków: Łoiny, Parszywka i Flisy, została otoczona. Do wsi wjechały samochody, które miały za zadanie przeszukiwanie domów i zabudowań gospodarczych. Aresztowanych gromadzono na dziedzińcu szkolnym, gdzie nakazano im kła?ć się twarzą do ziemi. Zabroniono im poruszania się oraz podnoszenia głowy do góry. Do godziny szesnastej trwały aresztowania, podczas których schwytano około 700 mężczyzn. Słońce doskwierało głodnym i spragnionym aresztowanym, zmuszonym do utrzymywania ustalonej przez hitlerowców pozycji leżącej.O godzinie szesnastej rozpoczął swe posiedzenie sąd, który umiejscowił się w sali szkolnej nr 40, gdzie stoliki ustawiono w podkowę. Za stołami zasiedli gestapowcy, a wśród nich Dobke i Hochmann, którzy mieli w swym posiadaniu wcześniej sporządzone listy. Do budynku wchodziło po 5 zatrzymanych, przy czym do sali wchodziła tylko 1 osoba. Za parawanem siedział konfident Maciej Sarzyński, dokonujący selekcji aresztowanych, których dzielono na cztery grupy. W korytarzu stali gestapowcy, trzymający w ręku kije akacjowe, które służyły im do znęcania się na zatrzymanych.W sali przesłuchiwany zobowiązany był do głośnego wypowiedzenia imienia i nazwiska, po czym zza parawanu konfident wysuwał określoną ilość palców. 1 – oznaczał przytrzymanie i wypuszczenie na wolność, 2 – lekki obóz, 3 – ciężki obóz, 4 – kara ?śmierci przez rozstrzelanie w tym samym dniu, bez wyroku sądowego. Podczas gdy wychodził z sali mężczyzna oznaczony „czwórką”, dało się słyszeć rozlegający się dźwięk dzwonka. Wówczas stojący po obu stronach korytarza Niemcy bili skazańca, który opuszczał pomieszczenie z połamanymi rękami, ze zmasakrowaną nieludzko twarzą i głową.W czwartej grupie znalazło się 76 mężczyzn. Wybierano po dziesięciu spośród nich i prowadzono na wał przez podwórze plebańskie. Miejscem stracenia stał się ów wał, gdzie kazano skazanym uklęknąć na jedno kolano, i strzałem w tył głowy zabijano.
Lista mieszkańców pomordowanych w czasie pacyfikacji 20 czerwca 1943 roku:
1. Banaś Jan ur. 1909 r.2. Banaś Józef ur. 1918 r.3. Betka Andrzej ur. 1885 r.4. Błażejewicz Franciszek ur. 1911 r.5. Błażejewicz Wawrzyniec ur. 1908 r.6. Boho Antoni ur. 1901 r.7. Boho Filip ur. 1906 r.8. Boho Marcin ur. 1920 r.9. Boho Michał ur. 1893 r.10. Brygliński Antoni ur. 1911 r.11. Brygliński Jakub ur. 1907 r.12. Dudziak Tomasz ur. 1896 r.13. Flis Wojciech ur. 1919 r.14. Iwanicki Łukasz ur. 1906 r.15. Iwanicki Marcin ur. 1906 r.16. Iwanicki Szymon ur. 1912 r.17. Jarmuziewicz Szymon ur. 1897 r.18. Jaromin Antoni ur. 1985 r.19. Jaromin Bonifacy ur. 1898 r.20. Kiełbowicz Paweł ur. 1897 r.21. Kiełbowicz Piotr ur. 1912 r.22. Kiełbowicz Sylwester ur. 1908 r.23. Kocieł Michał ur. 1910 r.24. Kocieł Rajmund ur. 1879 r.25. Kozyra Józef ur. 1907 r.26. Krasnodębski Józef ur. 1918 r.27. Krasnodębski Franciszek ur. 1819 r.28. Krasnodębski Michał ur. 1907 r.29. Krasnodębski Szymon ur. 1914 r.30. Kuduk Andrzej ur. 1914 r.31. Kuduk Franciszek ur. 1889 r.32. Kwa?niak Szymon ur. 1901 r.33. Łach Leon ur. 1013 r.34. Łata Izydor ur. 1910 r.35. Łoin Karol ur. 1908 r.36. Łoin Wojciech ur. 1896 r.37. Mączka Jan ur. 1923 r.38. Miazga Franciszek ur. 1898 r.39. Miazga Kasper ur. 1904 r.40. Miazga Marek ur. 1913 r.41. Miazga Piotr ur. 1887 r.42. Miazga Rajmund ur. 1908 r.43. Mitura Franciszek ur. 1925 r.44. Mołdoch Jan ur. 1916 r.45. Mołdoch Franciszek ur. 1901 r.46. Mucha Józef ur. 1909 r.47. Olechowski Bernard ur. 1901 r.48. Perlak Józef ur. 1909 r.49. Perlak Sebastian ur. 1888 r.50. Perlak Wawrzyniec ur. 1909 r.51. Piechowski Józef ur. 1919 r.52. Piechowski Marcin ur. 1914 r.53. Piechowski Paweł ur. 1914 r.54. Podkasany Wojciech ur. 1896 r.55. Potaczała Ludwik ur. 1899 r.56. Potaczała Tomasz ur. 1915 r.57. Płoszaj Julian ur. 1912 r.58. Sarzyński Łukasz ur. 1908 r.59. Siuzdak Czesław ur. 1911 r.60. Smycz Andrzej ur. 1892 r.61. Smycz Roch ur. 1908 r.62. Sroka Filip ur. 1904 r.63. Sroka Franciszek ur. 1906 r.64. Sroka Maciej ur. 1909 r.65. Sroka Paweł ur. 1907 r.66. Swołek Piotr ur. 1902 r.67. Szczepański Stanisław ur. 1910 r.68. Szwed Gabriel ur. 1915 r.69. Szwed Jan ur. 1921 r.70. Piechowski Franciszek ur. 1901 r.71. Wojdyła Franciszek ur. 1898 r.72. Wojdyła Tomasz ur. 1899 r.73. Wojdyła Paweł ur. 1905 r.74. Wolak Jakub ur. 1896 r.75. Zagaja Walery ur. 1918 r.76. Zygmunt Czesław ur. 1913 r.
W grupie drugiej, przeznaczonej do obozu lekkiego, znalazło się 38 zatrzymanych. Mężczyźni z grupy trzeciej zostali wywiezieni do więzienia w Rzeszowie w liczbie 13. Pozostali zatrzymani, zaliczeni do grupy pierwszej, otrzymali pouczenie i wolność.Po zakończeniu egzekucji Niemcy przemówili do osób zaszeregowanych do grupy pierwszej, wzywając ich do przystąpienia do spokojnej pracy. Wysunęli również groźbę dotyczącą spalenia wsi oraz kolejnego mordu, w razie uczynienia czegoś wbrew Niemcom. Po opuszczeniu Woli przez grupy operacyjne, ofiary pochowano w dwóch grobach na miejscu straceń. Gestapowcy kilkakrotnie wracali i sprawdzali, czy miejsce mordu nie zostało naruszone.